Б. НАРАНТУЛГА: УРЛАГ НЬ ХҮНИЙ ГАДНАА ИЛЭРХИЙЛЖ ЧАДДАГГҮЙ ДОТООД МӨН ЧАНАРЫГ ГАРГАЖ ӨГДӨГ
Монголын Урлагийн Зөвлөл (МУЗ), АНУ-ын Хоспитал Арт сантай хамтран “ӨНГӨТ ӨДӨР” буюу урлагаар өвчтөнг эмчлэх өдөрлөгийг зохион байгуулж байна. Энэхүү үйл ажиллагааныхаа хүрээнд Сэтгэцийн эрүүл мэндийн Үндэсний төв, П. Н. Шастины нэрэмжит Улсын 3-р төв эмнэлэг , Хавдар судлалын Үндэсний Төв эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байгаа болон өдрөөр эмчлүүлж буй өвчтөн эмч, эмнэлгийн ажилчдыг хамруулан уран зургаар сэтгэл зүйг эмчлэх, сургалтыг зохион байгуулж байгаа ажээ. Өнөөдөр буюу 2018 оны 7 дугаар сар 16-ны өдөр ХСҮТ-д эхний сургалтаа явуулж байна. Уг үйл ажиллагаанд нэг эмнэлгээс 30 үйлчлүүлэгч 20 гаруй эмнэлгийн ажилчдыг хамруулж байгаа бөгөөд нийт 150 гаруй хүнийг хамруулахаар төлөвлөөд байгааг мэдээллээ. МУЗ-ын урлагаар боловсрол олгох төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд явуулж буй “Өнгөт өдөр” өдөрлөг нь “Арт терапи” буюу “Урлагаар сэтгэл засах” олон улсын эмчилгээний аргыг Монголд дэлгэрүүлэх зорилготой ажээ.
Анх 2014 онд П. Н. Шастины нэрэмжит Улсын 3-р төв эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчдийг сургалтдаа хамруулан, 40 гаруй эмчлүүлэгч, эмнэлгийн ажилчид оролцсоноос дөрвөн хамтын уран бүтээл төржээ. Эдгээр бүтээлүүдийг өдөрт тус эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж буй 400 гаруй хүн үздэг байна.
Урлагийн сэтгэл судлаач, зураач Б. Нарантулгаас өдөрлөгийн ач холбогдлыг тодруулсан юм.
-Урлагаар өвчтөнг эмчлэх гэж юу вэ? Хэрхэн эмчлэдэг вэ?
Монголд эмэн эмчилгээг түлхүү хэрэглэдэг. “Арт терапи” буюу “Урлагаар анагаахуй” гэдэг нь сэтгэл зүйгээр дамжуулан эмчилгээний үйл ажиллагаа, үр дүнг сайжруулах чиглэлийг дэмжсэн үйл ажиллагаа юм. Урлагаар сэтгэл засах энэ үйл ажиллагаа нь анх 1900-аад оноос дэлхий нийтэд түгсэн хэдий ч Монголд нэвтрээд удаагүй байгаа эмчилгээний төрөл. Манайд одоохондоо энэ талаар хийгдсэн судалгаа шинжилгээний ажлууд маш хомс учраас тус өдөрлөгийг зохион байгуулж, эрдэмтэн судлаачдад, хүргэх зорилгыг бид тээж байна.
Урлагаар эмчлүүлсэн хүмүүст гарсан эерэг өөрчлөлт, үр дүнгийн талаар?
Гадны улс орнуудын судалгаанаас үзэхэд хүмүүсийн амьдралыг үзэх үзэл өөрчлөгддөг, өөртөө итгэх итгэл нэмэгддэг зэрэг олон эерэг талууд гарсан байдаг. Ихэнх улс оронд эмэн эмчилгээ болон бусад эмчилгээтэйгээ хавсарсан байдлаар энэ аргыг хэрэглэдэг. Энэ нь эмчлүүлэгчээр зураг зуруулж, бүтээл хийлгэснээр тухайн хүний хүнд хэлж чадахгүй, дотор нуугдаж байгаа, илэрхийлж чадахгүй байгаа зүйлсийг нь зургаар гаргаж, эргээд эмчилгээнд дэмжлэг болдог чухал зүйл юм. Жишээлбэл хүн гаднаа илэрхийлж чадахгүй байгаа зүйлсийг цаасан дээр буулгасны дараа тухайн хүний сэтгэл санааны байдлыг тодорхойлж болдог. Заримдаа бид ухамсаргүйгээр юм сараачих, бичих үед сэтгэл тайвширсан байдаг. Мөн зураг зурж, илэрхийлж гаргасныхаа дараа түүнээсээ таашаал авах, өөртөө итгэлтэй болох, мөн зураг зурж байхдаа өвчнөө мартсан зэрэг маш эерэг хандлагыг авч чаддаг.
Манай улсад урлагийн сэтгэл судлал, урлагаар эмчлэх мэргэжлийн чиглэл байдаг уу?
Гадаадын улс оронд энэ бол тусгай мэргэжил болон хөгжсөн байдаг. Манайд нэвтрээд удаагүй учраас мэргэжлийн хүмүүс нь ховор. Би өөрөө хүүхдийн номны уран бүтээлч байсан. Хүүхдийн ном хийж байх явцдаа хүүхдийн сэтгэл зүйг судлах шаардлага гарч сэтгэл зүйчээр суралцах болсон. Энэ үед багш маань арт терапийг санал болгосон. Арт терапич хүн гэдэг бол уран бүтээлч сэтгэл судлаач хүн. Уран бүтээлч нар байдаг хэдий ч сэтгэл зүйн талын боловсрол бага, сэтгэл зүй эмч нар зураач уран бүтээлч гэдэг талаасаа технологийн мэдлэг дутмаг. Энэ бол хоёр мэргэжлийн уулзвар дээр байдаг хосолсон мэргэжил юм. АНУ Калифорни мужийн Урлаг дизайн их сургууль энэ чиглэлээр мэргэжилтэн жилийн хугацаанд бэлтгэдэг. Манай сэтгэл зүйчид бас зургийн дугуйланд хамрагддаг болсон байна лээ. Иймд таван жилийн дараа энэ чиглэл харьцангуй хөгжинө гэж бодож байна.
Нийт хэдэн бүтээл гарч байна. Бүтээлүүд энд үлдэх үү?
Өнөөдрийн сургалтаас 30 ширхэг зураг энд үлдэнэ. Нэг зохиомж нь таван хэсгээс бүрдэж байгаа.
ХСҮТ-ийн сэргээн засах тусламж үйлчилгээний эрхлэгч, сэтгэл зүйч Ч. Аззаяа: “Энэ өдөрлөг нь сэтгэл заслын хувьд маш эерэг байдлыг бий болгох үйл ажиллагаа болж байна.Өнөөдрийн үйл ажиллагаанд манай эмнэлэгт эмчүүлж байгаа, хавдрын эмчилгээ хийлгэж байгаа 30 гаруй өмчтөн, эмч эмнэлгийн ажилтан, эмчүүлэгчийн ар гэрийн төлөөлөл болсон хүмүүс оролцож байна.
Зураг зурах үед хүний баруун тархины үйл ажиллагаа идэвхтэй явагдаж байдаг. Учир нь зураг зурах явцдаа төсөөлж, ургуулан бодох, урлагийг ойлгож хүлээж авах үйл явц явагддаг тул баруун тархи хөгждөг. Энэ хугацаанд өвчтөн хийж буй бүтээлдээ бүх анхаарлаа төвлөрүүлж чаддаг учраас өвчний талаарх бодол сэтгэлийн хямрал нь түр ч гэсэн арилсан байдаг. Мөн эмнэлгийн ажилчидаа хамруулсан нь ХСҮТ нь 2004 оноос нийгмийн ажилтнаар ажиллаж зурган , өдөр бүр явуулдаг болсон. Эмч ажилтнууд бол хүнд нөхцөлд ажилдаг. Иймд ажлын байрны стерээсээ тайлах, эмчүүлэгчидээ тайвшруулах зорилгоор хамруулж байна” гэлээ.
